Op pad geweest in Oene

 Gisteren 29 juli, zijn we op stap geweest in Oene. Elk jaar weer een belevenis. We hadden gezellige gesprekken met andere gasten en met de deelnemers. Om alle deelnemers bij langs te gaan, op één middag is niet te doen. Vorig jaar zijn we twee middagendagen geweest, maar gisteren moesten we een selectie maken. 
De aardbeientuin is een spectaculair item, waar je wel wat tijd voor moet uittrekken om alles goed te bekijken. Geweldig om door de kassen te wandelen. In de paar eerste waan je je in een sauna. Ik houd erg van warmte. Daarna kom je langs de buitenteelt. Schitterend om te zien, rode en nog groene aardbeien hangen aan de struikjes. 
Daarna bezochten we boerderij de Goudbeek. Ook spectaculair. Het koeien ras 'Blaarkop'wordt daar met zorg gehouden. Een melkfabriek wordt er geëxploiteerd, niet zo groot, maar met heel veel werk. Excellent opgezet en door het glas te bewonderen, vanwege de hygiëne vanzelf, kunnen ze binnen geen andere mensen toelaten, dan de medewerkers. Er worden heerlijke vla's gemaakt, yoghurt, karnemelk, roomboter enz. Allemaal te koop in de winkel. Hier kreeg ik een vraag naar het recept van melkmoes, (dat maken ze daar niet) hoe dat gemaakt moet worden en waarom dat ergens anders weer 'kruudmoes' heet. Tja dat is een streekgebonden benaming. En of er ook worst en spek in moet. Nee hoor dat hoeft echt niet. Zonder vind ik het heerlijk, maar een klein beetje hier en daar een ziltig smaakje er doorheen is ook lekker. Tussendoor nog bij een paar ateliers schilderijen bewonderd. Het was een volle maar geslaagde middag.  

Weers invloed op plantengroei

Weer warm weer! Wij vinden het heerlijk, we hebben iets minder met kou, maar beide weertypes zijn nodig op zijn tijd voor flora en fauna.
In de natuur schieten er bij warm weer, onverwachts weer andere planten op dan in een koele zomer. 

Het zal zo'n twintig jaar geleden zijn, dat we ook een zeer warme en droge zomer hadden.
Opeens dook er een heel aparte plant op in de tuin, die we nog nooit gezien hadden en we hadden geen idee in welke richting we de bloem moesten zoeken. Google-lens was er nog niet. Dus werd het boeken raadplegen.
Soms verlang ik nog wel eens terug naar de tijd van de encyclopedieën. Gezellig samen iets opzoeken.
Maar terug naar de geheimzinnige plant. We vroegen het aan een specialist, met een uitgebreide plantenkennis. Hij zei: 'dat is de Hebenstrecia dentata' en daarvan heb ik jaren geleden wat zaadjes meegenomen uit Zuid-Afrika en er hier een paar van laten vallen'. In de warmte van die hete droge zomer (2005?) was het zaad dus na jaren tot ontwikkeling gekomen en al die tijd in de grond bewaard gebleven. 

Vannacht werd ik lastig gevallen door een mug op de slaapkamer. Slapen heb ik er verder goed om gedaan.
Vanmorgen heb ik als afweer een bos citroenmelisse, met ananasmunt en Myrrhis in vaasjes gerangschikt en in ons slaapvertrek en in de hal neergezet. Nu is het afwachten of en hoe lang het helpt. In ieder geval geurt het heerlijk. 

De citroenmelisse had kleine witte bloemen, waarop honingbijen af en aan vlogen. Hoewel ik ze heb afgeknipt, blijven er nog voldoende planten over voor de bijen.

Watermunt, Myrrhis en schone vijver

De halve dag lekker in de tuin doorgebracht met hard werken. 

Fijn laarzen aan en handen in de aarde. 

Heerlijk weer ervoor, niet te warm en koud zeker niet.

Maandag had ik het vijvertje leeggehaald en schoon gemaakt. 

De planten resten en het blad wat er in de loop van een jaar of drie in terecht was gekomen heb ik een paar dagen op de rand gelegd, om eventuele amfibieën zoals kikkers en andere waterdieren de kans te geven terug weer naar het water te ontsnappen. 

En inderdaad zag ik dat er een kikker uit kwam kruipen. 
Vandaag heb ik het uitgelekte restant bij de compost gedaan. 

In een paar dagen tijds was er langs de rand een mooie slinger van watermunt gegroeid. Daar heb ik eerst een pot vol gezonde, smakelijke thee van getrokken en met dankbaarheid genuttigd.

Na de rigoureuze snoei van het Myrrhiskruid, een paar weken geleden, stonden de planten weer als verjongd boven de grond.Er stond ook nog een grote hoge plant met rijpe zwarte zaden, die heb ik eraf geplukt en te drogen gelegd.

Twee Myrrhisplanten waren terecht gekomen tussen de aardbeien.

Ik heb de lange penwortels een eindje met de schop uitgegraven en in de diepte voorzichtig met de handen eruit gelicht, zodat de hele wortel er onbeschadigd uit kwam. 

Ik heb een lange kunststof plantenpot opgezocht en met iets koemest en compost uit de vijver in de pot geplant en goed van regenwater voorzien. 
Een familielid had erom gevraagd, omdat haar eigen mooie Myrrhisplant vernietigd was door haar amateur tuinman. Erg goed bedoeld van die tuinman, maar ze mist het kruid erg, omdat ze haar geliefde recept niet meer kan koken. 
Vanmiddag kwamen er te veel regenbuien over om in de tuin te werken. Tegen vier uur, viel er zelfs zoveel water, dat we bijna konden drijven in het water. Een prachtig gezicht die donkere lucht die er aan vooraf ging. 
 

Dreigende donkere wolken

Schone vijver

Verjongde Myrrhisplanten

Eetbaar, overvloed en tuinverrassingen

Alle Myrrhis struiken heb ik afgesneden, 

zodat ze weer opnieuw kunnen uitlopen. 

En dat doen ze al heel snel.

De jonge Mirre plantjes

 

Met een paar dagen verschijnen er weer groene kleine, geurige scheuten boven de grond, die na nog weer een paar dagen al geoogst kunnen worden. 

Sla had ik teveel. Er begonnen al wat kroppen te schieten.
De probleemmakers heb ik uit de grond getrokken en alles gewassen.
Twee  dagen hebben we ervan gegeten.
Er bleef nog een flinke pluk van over, die heb ik vanmiddag in de blender gestopt, met een avocado, een  overrijpe banaan en een appel. Een heerlijke stevige dronk is het geworden, als tussendoortje.  

Echte valeriaan (Valeriana officinalis)  en wilde peen hebben zich ook op een plekje gesetteld. Dat zijn de verrassingen die jaarlijks weer terug komen. Iets dat je niet gezaaid of geplant hebt, maar dat vanzelf over gewaaid is en opkomt. 

Verder zijn we nog de boer op geweest om parel aardappels, een vroege soort, te kopen.
We hebben ze zelf ook verbouwd, maar ze waren op.
De boerin had ze gepoot op alleen oude stalmest en verder niets. Dat wordt dan biologisch genoemd.
Ze vertelde ook, dat ze elk jaar maar moest afwachten,hoe de oogst uitvalt. Bij overvloedige opbrengst kan ze verkopen.
Ze was dankbaar voor de oogst,die ze dit seizoen binnen mocht halen,
ondanks de droogte en zonder te sproeien en dat nog wel op zandgrond.
Een stukje nostalgie hebben we er ook beleeft,bij het zien van de ouderwetse koestal.
We waren weer even terug in onze kindertijd.
Onze ouders hadden ook zulke stallen.
In het voorjaar gingen de koeien naar buiten,en dan moesten we met water, zeep en borstel de stal schoonmaken. Een afschuwelijk karwei,
maar het moest. We leerden er wel aanpakken en doorpakken van.
De hele zomer had je er dan ook plezier van. Bij regenachtige 
dagen kon je daar heerlijk spelen.
Kamertjes in richten en zo, helemaal volgens 
onze eigen fantasie. 

Valeriaan

Wilde peen

Warm aanbevolen, mooie wandel- fietstocht door de Veluwse bossen.

 

Vandaag is het een dag van ongekende warmte. Niet iedereen heeft het er gemakkelijk mee. Vanmorgen heb ik toch nog maar achterstallig werk uitgevoerd in de schaduw in de tuin, zodat we vanmiddag iets meer dan gewoonlijk onder de parasol kunnen verblijven. 

Onze dochter kwam op de fiets naar ons toe, een tocht van 40 km. (Lunteren-Nunspeet) Ze blijft wel fijn overnachten, om morgen terug te fietsen. 

Voor morgenmiddag worden er wel regen- en onweersbuien voorspelt. Ik zie dat wij daar weinig tot niets van meekrijgen, maar ik hoop het wel voor de gewassen in de tuin. Water uit de regentonnen ben ik driftig aan het uitdelen aan de planten. 

Het zou fantastisch zijn, als we weer eens een fijne fietstocht kunnen maken door de bossen. Vorige keer toen onze dochter hier was, hebben we een eind met haar mee gefietst. Met een grote omweg, dwars door de bossen. Bij ons vandaan richting Epe. Daar, de historische pas-opweg gevolgd in de richting Gortel - Niersen. Op een gegeven moment scheidden onze wegen. Zij moest over een onverharde grintweg via de 'Hoge duvel' , richting Uddel, om via daar naar haar woonplaats Lunteren te fietsen  en wij richting Elspeet, om via daar weer terug te fietsen naar Nunspeet.

Zij volgde dus die onverharde grintweg, die voordat ze de Hoge duvel over moest, langs een eeuwenoude leemkuil, de Putterkoppel moest fietsen. De routes klimmen en dalen soms wel sterk maar zijn erg de moeite van de inspanning waard. 

Slaapmutsje (Eschscholzia californica)

 Slaapmutsje of goudpapaver (Eschscholzia californica)  heeft zich sterk uitgezaaid in onze tuin. Dat ik er blij mee was, kan ik niet zeggen. Maar ik ben op zoek gegaan naar het nut van deze plant. Dat vond ik in boeken over natuurlijke geneeswijze en HIER op het internet. 

De oranje bloemen hebben de vorm van een slaapmuts. Volgens de signatuurleer zou je aan  medicinale planten kunnen zien, waarvoor ze geschapen zijn. Ter versterking van..., of tegen welke kwaal ze ingenomen kunnen worden. 

Van de nood heb ik een deugd gemaakt. De bovengrondse delen trek ik nu met de middag/avond thee, of ik trek thee van alleen de bloemen en bladeren. 

Of het echt slaap bevorderend werkt, ik kan het niet bewijzen, wel slaap ik meestal heel goed en ik voel me er rustig bij. Maar ja, we zijn veel buiten met dit mooie weer en er is zoveel werk te doen, dat ik me bijna uit de naad werk.

Watergruël of krentjebrij

 Is een oude lekkernij op basis van gort. 

Het woord ‘gruwel’ op zijn Nederlands uitgesproken, doet wat griezelig aan, maar het komt oorspronkelijk van het Franse woord 'gruël', wat 'pap' betekend.  Het Hollandse woord 'pap' raakt ook steeds meer in onbruik. Men at vroeger pap, toetje na de maaltijd. Spreekwoord: ik lust er wel pap van.

Gortgerechten werden vroeger algemeen gegeten, men had weinig anders. Gort is een gezonde oude graansoort. Zo jammer dat het  nog maar weinig gegeten wordt.

 https://www.lifeunlimited.nl/gezondheid-voedingsvezels/ 

Gortebrij, brie of pap, noemde men het vroeger. 

Soms kook ik het nog wel eens uit nostalgie. 

Bij het eten ervan om negen uur in de avond, voel ik me alsof ik bij mijn overgrootmoeder aan tafel zit. 

Ik heb haar nooit gekend, maar een portret van haar heb ik aan de muur hangen. Ik weet goed hoe ze eruit gezien heeft. De foto is een jaar voor haar overlijden in 1924 genomen. Mijn moeder vertelde, dat ze erg geleden heeft aan reuma. Op de foto kijkt ze gewoon ernstig, maar als je goed kijkt zie je ook een pijnlijke trek over haar gezicht. Ben blij met de afbeelding, zo heb ik een gezicht bij haar mijn onbekende voor-oma. Met de verdeling van de erfenis van mijn moeder, wilde niemand haar hebben, ik des te gretiger. Ben er dol op te weten hoe mijn voor-familie eruit zag. De vrouw is de moeder van mijn oma, van moeders kant. Mijn zussen en ik dragen dus haar genen, maar we lijken niet op haar. 

Nu terug naar de watergruël.

Hieronder alvast een recept, maar er zijn meer recepten op internet te vinden, onder diverse namen,

zoals: Krentjebrij, besjesgort, watergruwel. 
Zelf neem ik parelgerst uit de gezondheidswinkel. 
Om het suikergehalte terug te dringen, kook een paar takken Myrrhis odorata mee. 

Recept:

100 gram parelgort of parelgerst (eerst een nacht weken)

7.50 ml. water (ik begin met 600ml. Water is gauw genoeg aangevuld)

2.50 ml bessensap
3 Kaneelstokken eventueel naar smaak aanpassen. (gewone kaneel kan ook)

120 gr. krenten en rozijnen

Zout mespuntje ?

Gort gaar koken in het water.

Krenten, rozijnen en kaneelstokje. Even meekoken.

Bessensap.

Suiker, of honing
(Kaneelpoeder?)

Af laten koelen. Als de temperatuur onder de 45 graden C gedaald is kan de honing erbij. 

Dan blijft de voedingswaarde van de honing behouden.
Kan ook gezoet worden met suiker, zelfs stevia, wat niet in elk gerecht even goed smaakt, doet het in watergruel wel goed.
Hier uitleg in het Drentse dialect van de Nedersaksische streektaal en volgens de site een is het een Gronings recept.

https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Krentjebrij

Gortig eten.

 Gisteren hebben we voor de eerste keer van dit seizoen, melkmoes gegeten. Heerlijk, ouderwets. Onze dochter was er en die eet graag natuurlijke voeding. Vlees eet ze weinig en zeker niet in dit gerecht. Zelf ben ik ook  heel matig met vlees. Het mag geen bewerkt spul zijn, zoals worst en altijd van een ambachtelijke vak slager. 

Myrrhis odorata, het hoofdkruid, essentieel voor melkmoes, is bekend onder de naam Roomse kervel of mirrekruid.
In plantenland betekent iets wat rooms is, dat het origineel is en er nooit mee doorgekweekt is. De naam kan ontstaan zijn, omdat na de Romeinse tijd, dus zo ongeveer 20 eeuwen geleden. Romeinse soldaten het kruid op de één of andere manier, meegebracht hebben, over de alpen naar onze streken. Misschien uit voorzorg. In de oudheid en zelfs tot in de vorige eeuw toe, was het een strijd om voedzaam eten te vinden, met voldoende vitamines en mineralen. Roomse kervel heeft dat in zich. Boerengezinnen verbouwden eeuwen, het gezonde kruid in hun groente- en -kruidentuinen, met nog veel andere kruiden. 

Myrrhis groeit overal gemakkelijk. Het hoeft geen zonnige plek te hebben.  Bij een boomstam is een prima plek. Het blad kan geoogst worden vanaf het vroege voorjaar tot in de herfst, wanneer de vorst invalt. Al die tijd groeit het geoogste blad, binnen de kortste keren weer aan, zelfs al wordt het tot de grond toe afgesneden. Hoewel de beste en lekkerste oogst toch wel die van het voorjaar is. Bloeien doet de plant maar één keer per jaar, in deze tijd. Verderop in het seizoen bloeien ze niet meer, ook niet als ze weer uitlopen na het afsnijden.

De gort is gepelde gerst, de vaste beet in de melkmoes.  Tot voor een paar jaar, werd in het gerecht meestal Lassie vluggort gebruikt, maar die is niet meer te koop. Het graan dat nu te verkrijgen is moet eerst een nacht geweekt worden. Ik was dat vergeten toen ik de volgende dag het gerecht graag wilde  koken voor onze dochter. Om half vier in de nacht dacht ik eraan. Dus snel het bed uit, de gort even onder de kraan afgespoeld en met ruim water in de week gezet. Dat was prima op tijd.

Myrrhis en op de voorgrond wittemuntplantjes.

 Vandaag heb ik een baaltje gekocht in een natuurwinkel. Ik had de keus tussen parelgort en parel gerst. Ik heb maar een keer parelgerst genomen i.p. v. parelgort.  Misschien kan ik er wat van uitzaaien in de tuin en zo

zelf wat gerst verbouwen. Hoe het smaakt in gerechten is nog afwachten.

Viool daslook krent en speenkruid.

Na een lange tijd van zorg en spanning, zijn we nu in een rouwperiode beland. Drie weken geleden hebben we onze geliefde schoonzoon aan de dood verloren. 
Het mooie voorjaar zijn we aan het beleven met een grote scheur in ons hart. Er gaat geen moment van de dag voorbij of we denken aan hem en aan onze dochter die nu eenzaam achter blijft. We zijn er wel voor haar en we helpen haar waar we kunnen, maar in het gemis moet ze alleen haar weg zoeken.

Ja, het voorjaar is mooi en zonnig, niet erg warm tot nu toe. Op het ogenblik regent het een beetje, meer het doorweekt de droge grond nog lang niet. Hopelijk komt er nog meer. 

Myrrhis odorata kan al geoogst worden. Een heel gezond kruid, vroeger ook bedoeld als eerste leverancier van vooral vitamine C. Dat was levensnoodzakelijk na de winter en niet in een potje verkrijgbaar. 
Daslook is ook een vroeg gewas. We hebben er al vaak van geoogst. Even gezond als knoflook, maar veel milder van smaak en na consumeren laat het geen adem geurhinder na. 

Myrrhis odorata op de voorgrond en daarachter, tegen  de heg

 aan, de daslook. Het ideale van daslook is, dat het graag in de beschutting staat op een donker plekje. De enige voeding die ik het geef is iets kalk. Verder gedijt de plant het beste op arme grond. In deze tijd bloeit ze, dat kan verwarring opleveren met de giftige lelietjes van dalen. Daslook ruikt bij plukken onmiskenbaar naar look.

Driekleurig viooltje (Viola tricolor)

Een niet veel voorkomend viooltje, die het in onze tuin goed doet. Ze staan op een perkje en verder een stel eenlingen door de hele tuin heen gezaaid. 

Maarts viooltje (Viola odorata) Ook een plantje die ik koester. Ze zijn bijna uitgebloeid, maar wat hebben ze heerlijk geroken! Het was een genot om in de tuin te werken, toen ze in volle bloei stonden, Het woord odorata zegt het al, net als bij Myrrhis odorata.

Nu een paar foto's uit de bossen. De krentenstruiken stonden en staan in prachtige bloei. 

Het loopt wat af.

Speenkruid weerspiegeld zich in een boerensloot. Ook op het platteland is al veel moois te zien, vooral ook pinksterbloemen. 

Enorme stoofperen

Vorige week zagen we bij onze groentehandel enorme Giezer Wildeman stoofperen van wel 500 gram per stuk. Nog nooit heb ik zulke grote peren gezien.
De takken moeten wel enorm doorgebogen hebben en een wonder dat het steeltje het gewicht heeft kunnen dragen.  Voor de aardigheid heb ik er twee meegenomen.
Mooi is de schil niet, maar het model is prachtig. 

Ze deden me denken aan de grappige perenschilderijen van Marius van Dokkum. 

Volgens onderstaande informatie schijnen peren fenomenaal gezond te zijn. 
https://mens-en-gezondheid.infonu.nl/gezonde-voeding/100333-de-geneeskracht-van-peer.html

De openingstijden van 'Groentedokter. Op de website staan verkeerde tijden aangegeven.

Zuivel van de boerderij.

 Eindelijk hebben we vandaag een heldere dag gehad. Het was en is nog steeds koud, maar een beetje vorst is toch fijn en gezond in deze tijd van het jaar.
Volgens mijn vader mocht januari één zomerse dag leveren, februari vier en maart negen. 
Voor de bijen zijn een paar zonnige, droge dagen in december/januari nodig, om zich te ontledigen. Anders moeten ze hun uitwerpselen in de kast laten vallen en dat is niet goed. De gele poepjes zie je vaak  op ramen of op was die buiten te drogen hangt. Als de was nog vochtig is, zuigen ze er water uit om te  drinken. Goed dus voor insecten, als mensen de was buiten te drogen hangen en het houdt hen zelf in beweging.  

Vanmiddag heb ik de kou getrotseerd, om kaas en gehakt te kopen op de familieboerderij. De boerderij wordt stilgelegd, ik schrijf het met pijn in het hart, maar het verkooppunt gaat door.
Een andere bio-boer gaat dat overnemen.
Er zijn meerdere mogelijkheden om in de buurt (5km) boerenmelk etc. te kopen. 

https://lekkerder.nl/melktap-nunspeet#google_vignette
Die heeft het gemak van veel ruimere openingstijden.

Maar ja, de één heeft die wens en de andere weer iets anders. Zoals mensen naar verschillende supermarkten gaan, omdat ze het één hier lekkerder, voordeliger, beter vinden en het ander daar, zo  doen wij dat ook met kopen op het platteland.

Op de familieboerderij hebben ze erg lekkere kaas. De boerderij heeft veel moeten investeren in kruiden-grassoorten, die smaak en goede voedingstoffen aan de producten geven.  
Wij halen ongeveer eens in de drie weken 10 liter melk op één van de boerderijen. Die verpakken we thuis rauw in liter- of anderhalve literboxen of kunststof flessen voor de diepvries. Per gerief halen we ze er weer op tijd uit om te ontdooien. Dat gaat prima, mocht er room boven op drijven, dan schudden we een beetje. 

Biologisch mag in naam mooi klinken, maar wij blijven ook gezond zonder dat predicaat, als het maar van Nederlandse bodem komt.
Supermarkten moesten kort geleden hun biologische groentes terug halen, vanwege de spuiterij met gevaarlijke gifstoffen, daar kunnen we ons lesje weer van leren .