Jaar weg.

We zijn fysiek even uitgewerkt en we gaan ons nu geestelijk voorbereiden op de jaarwisseling van 2024 naar 2025 alweer. Het eerste kwart van de 21ste eeuw is weer voorbij. Eigenlijk is dat kwart helemaal vol aan het einde van dit jaar. De tijd glipt door onze vingers.

Hier in de plaats wordt er al flink op los geknald. Al  de hele maand december is het raak. We trekken ons er niet zo veel van aan, maar onze Jack Russel heeft het er erg te kwaad mee. Het dier wil niet uitgelaten worden, trekt steeds de riem strak en doet niets. Dus het sanitaire hondengebeuren houden we nu maar in de eigen tuin. Morgen zal het hopelijk weer beter gaan.
Wat we door het geschut, missen om ons huis, is het gefladder van de vogels. Waar die zich verstoppen is een raadsel. Ik denk dat ze diep in de heggen kruipen.
In de tuin is de winterjasmijn (Jasminum nudiflorum)  de enige opvallende mooi geel bloeiende plant  die er te bewonderen is.

er te zien is.

Vanmorgen moest onze schoonzoon naar de spoedeisende hulp en we zitten nu in spanning af te wachten wat het gaat worden. Exact vier jaar geleden werd hij met een ernstig hartinfarct in het Rambam hospitaal in Haïfa in Israël opgenomen. Een bijzonder kundig ziekenhuis. Was het in Nederland gebeurd, was het waarschijnlijk fataal afgelopen. Hoewel hier ook enorm veel medische kennis aanwezig is. We gaan nu dus weer in spanning de drempel over naar het nieuwe jaar. 

Voor iedereen die dit leest een heel gelukkig en gezond 

2025

Genieten van wandeling tussen de bomen.

 Onze hond leek nogal ziek vanmorgen. Ze had ergens iets onaangenaams neergelegd wat nogal vies rook. Dat was opruimen geblazen op de vroege morgen. Voor de verdere dag krijgt ze een vasten menu. Geen eten dus. Een bak water staat vanzelf wel klaar. De hele verdere dag tot nu toe, heeft ze geen last meer gehad, gelukkig. Samen met haar heb ik een boswandeling van vijf kilometer gemaakt. Ze heeft dat prima volgehouden. 

Het was een genoegen om te wandelen. De temperatuur viel mee en de bebossing houdt de gure wind tegen. Herfstkleuren zijn op hun retour, maar toch viel er nog wat te bewonderen. Door de nattigheid steken de boomstammen en takken, zwart af tegen de groene dennennaalden en het overgebleven groen/gele loof.

Deze week vond ik een bloeiend Maarts viooltje in de tuin. Normaal bloeit de Viola odorata vanaf maart tot mei. In het wild heeft de plant, bosranden als habitat. Ik vond ooit, meer dan tien jaar geleden een pol van deze viooltjes in een verwilderd volkstuinen complex achter onze tuin. Ik heb er wat van verplant naar ons perceel.

Ze zijn prima aangegaan en sindsdien hebben ze zich door de tuin, via uitlopers vermenigvuldigd. Een ander zeldzaam viooltje komt ook voor in onze tuin; het driekleur viooltje ( Viola tricolor) Zo hebben we twee soorten die zich Viola noemen en ook twee soorten met de achternaam Odorata, afgeleid van odeur. Dat is het kruid, Myrrhis odorata en deViola odorata, het maarts viooltje dus.

Landgoed Tongeren met schijngrondwaterplassen.

Voor het eerst na en langere periode, hebben we zaterdagmiddag weer eens een wandeltocht over het particuliere  landgoed Tongeren gemaakt. Het ligt op een afstand van ongeveer 10 km van ons huis. Het is goed fietsend te doen. Maar zaterdag mocht ons hondje (Jack Russel) mee en daarom namen we de auto. 
Vanwege het mooie weer, hadden blijkbaar meerdere mensen bedacht, dat ze wel eens over het landgoed  konden lopen of fietsen. Voor onze auto was nog maar net één plekje vrij, aan de achterste rand van de grote parkeerplaats.
De fietsers buiten beschouwing gelaten, want die nemen geen parkeerplek in.
We moesten al een eindje wandelen voor de eigenlijke wandeling kon beginnen. Wildroosters over de volle breedte van de toegangsweg, Van Manenspad, maken het onmogelijk voor honden om erover te lopen.
Via een klaphekje kom je daarom op het fietspad met een brede zandweg ernaast, achter de roosters terecht. We liepen een eindje dit pad af en we sloegen rechtsaf op het eerste brede bospad. Een eind verder, linksaf, tot aan een bankje op een heuvel. Daar hebben we even water gedronken, een zout koekje gegeten en de prachtige omgeving op ons inlaten werken. Bij het bankje namen we zoals we gewend zijn bij het lopen van een kortere route, het hele smalle paadje door de heide. We hoorden een stel bosmaaiers brommen en we zagen mensen druk bezig met het opruimen van vliegdennen. Uitzaaisels van de grove den, die maken dat mooie heidevelden dennenbossen worden, als ze hun gang kunnen gaan. 

We vroegen aan een dame, of het natuurwerkdag was. 'Ja' zei ze, 'van de familie'. De hele familie aan wie het landgoed behoort, aangetrouwd of ingeboren, waren eensgezind bezig met het onderhoud van het landgoed. Zoiets te horen en te zien, boven op zo'n mooie dag, doet je goed. Uiteraard veel dank aan de familie, die het mogelijk maakt om te genieten van de schitterende natuur.. 

Aan het einde van het heidepaadje liepen we linksaf een breed zandpad op, met heidevelden aan beide kanten.
Iets verder op, rechts en links van dit pad is een fenomeen te zien, waar we altijd even naar moeten kijken en een foto van moeten schieten. Het lijken vennen, maar dat zijn het in wezen niet. De naam voor deze waterplassen is: Schijngrondwaterspiegel. 
Omdat heide op podsolgrond groeit en de plassen in de heide liggen, lijkt het voor de hand liggend,  dat deze grondsoort een ondoordringbare laag heeft gevormd, waar het water op blijft staan. 

We liepen weer verder en kwamen op het kruispunt met het Van Manenspad. Hier staat weer een bankje, maar die is vaak bezet. We liepen linksaf, langs het fietspad met de brede zandweg ernaast, in de richting van de auto. 

Er liggen veel omgevallen bomen langs dit pad, vooral veel berken. Hierop verwachtte ik de fotogenieke vermiljoenzwam aan te treffen, maar ik vond er niet één. Wel prachtige berkenzwammen.  

Deze route is slechts vier kilometer, maar gaat door niet al te gemakkelijk terrein.

schijngrondwaterspiegel.

vliegenzwam

berkenzwam

Vossenbessen tussen kraaiheide.

Zoete aardappel of bataat geoogst

Van de zoete aardappel, waarvan ik twaalf juli een halve had gepoot, daarvan heb ik nu de jonge vruchten geoogst. 

Veel verwachting dat er wat van groeien zou, had ik niet bij het poten en ik was het al min of meer vergeten, toen er toch tot mijn verrassing, iets op die plek ging groeien. Prachtig blad kwam er tevoorschijn. Stengels ervan gingen over de grond kruipen. Een mooie plant.

Vorige week ben ik begonnen met de oogst.
Ik moest tot drie keer de grond omwoelen, voor ik de hele oogst binnen had.
De eerste spit, was te oppervlakkig, leverde zo weinig op, dat we er alleen maar van konden proeven. Heerlijk smaakten ze. 
Een paar dagen later zag ik nog wat oranje knolletjes boven de grond uitsteken. Die heb ik er met blote handen uit getrokken. Weer wat worteltjes om alleen maar van te proeven en weer heerlijk van smaak. Veel lekkerder dan de gekochte. De moederplant was ook gewoon gekocht op de markt.
Vandaag heb ik de grond maar eens dieper ondersteboven gespit en warempel, er kwam een flinke handvol kleine wortels naar boven. 

In mijn verbeelding had ik me vaak ingedacht, dat de oogst misschien wel net zo goed zou verlopen, als bij mijn dochter in Atlit (Israël). Ze groef in de grond en schudde wel voor vele maaltijden in één keer naar boven. Helaas ging dat bij mij niet zo. Al met al oogstte ik één kleine maaltijd voor twee personen.
Toch hoop ik het volgende seizoen het nog eens te proberen, maar dan eerst goed te bemesten en vroeger te beginnen met voorbereiden en aanplanten.

Paddenstoelen in kleurige bossen.

 Vandaag lekker alleen door de bossen bij Vierhouten gedwaald, op zoek naar paddenstoelen. Heerlijk ontspannend bij een fijne temperatuur. De grond was erg nat en de afgevallen, composterende takken maakten het terrein extra glibberig. Om over de bosbodem te lopen en uit te kijken dat je niets vertrapt, is niet eens zo gemakkelijk. 
Porseleinzwammen zijn de paddenstoelen van het beukenbos. Verder vond ik in meer gemengd bos nog wat fleurige exemplaren. 
Amerikaanse eiken staan overal te gloeien, met hun mooie rode en gele bladeren. Een prachtig gezicht.
Het is verbazend hoeveel van die uitheemse invasieve bomen hier aangeplant zijn.

rode russula.

kleverige koraalzwammetjes (Calocera viscosa)

 op naaldhout.

bittere boleet.

vliegenzwam (Amanita muscaria)

vliegenzwam in het mos.

porseleinzwam (Oudemansiella mucida)onderkant

porseleinzwam (Oudemansiella mucida) onderkant

porseleinzwammen (Oudemansiella mucida)

een varkensschuurboom.

Lunch en thee in Nijmegen.

In de kruidentuin is op het ogenblik wat minder werk te doen. Myrrhis odorata takelt af en de smaak loopt terug. In het afgelopen voorjaar heb ik een zakje van het kruid in de diepvries gestopt, voor als ik het nog een keer nodig zou hebben in deze tijd van het jaar. Van de ananasmunt, de pepermunt en de watermunt, kan nog wel een smakelijke thee getrokken worden. 

Gisteren ben ik in de binnenstad van Nijmegen, tegen een heel gezellige theewinkel aangelopen en daar moest natuurlijk een spannende theesoort aangekocht worden. Het werd niet onze meest gedronken Rooibosthee maar Honingbosthee. Dat schijnt zusje en broertje te zijn.
De losse thee was per 100 gram verpakt en kostte €5.50. 'Vrolijke thee met een speciaal verhaal', staat erop het zakje. Het speciale verhaal is ook te lezen op de website. Kort, komt het erop neer dat het team bestaat uit mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Dat is precies wat we graag steunen. En de thee is puur, zonder kunstmatige stoffen.

Hoe kwamen we in Nijmegen? Ik had een afspraak voor een jaarlijkse oogcontrole op de poli van het Radboud ziekenhuis. Een van de zoons wil dan graag rijden, met zijn hybride elektrische BMW, die dan eigenlijk op de stroom aangesloten moet worden . Maar in de parkeergarage zijn de laadpalen altijd bezet, helaas.

Onze zoon nam zijn vrouw mee en ik zijn vader. Dus met ons vieren gingen we gezellig naar Nijmegen. Het consult duurde een uur terwijl de kinderen in het restaurant  zaten te wachten. 

Het stadscentrum van Nijmegen was nieuw voor ons. We waren nieuwsgierig hoe dat eruit zou zien en een lunch hoort erbij als je rond het middaguur samen uit bent. 

We kenden geen speciale horecagelegenheid, maar we lieten ons leiden door het toeval.  Slenterend door de Lange Hezelstraat zijn we nogal wat gelegenheden voorbij gelopen. Op een gegeven moment zei onze schoondochter tegen onze zoon: 'Nu moet je eens een keus maken waar we dan zullen eten'. We liepen toevallig op een plein, waar we een aardige gelegenheid zagen. 'De blonde pater'. We hebben er geen spijt van gehad. Heerlijk gegeten daar. 

Water

We beleven nu een paar dagen met hoge temperaturen. Het midden van augustus, houdt in dat de hitte op het midden van de dag het ergst is. Tegen de avond koelt het sneller af dan midden in juli. We genieten nu fijn van de eerder ondergaande zon en het vallen van de schemering, die overgaat in het donker. Op ons eigen terras steken we dan wat mooie lichtjes aan. Dat hoort bij de romantiek van de maand augustus.

Van onze dochter kregen we een toepasselijk boek, over het grote nut van water drinken. Niet alleen bij deze hoge temperatuur, maar constant elke dag veel water drinken. Met af en toe een glas er tussen door met  een frutseltje natuurzout tussen duim en wijsvinger. Zeezout of Himalayazout, geen geraffineerd zout. Het drinken van voldoende water, zou veel gezondheidsklachten kunnen voorkomen, volgens de onderzoeker en schrijver van het boek.
Hier  een link naar het boek in het Engels. Er is ook een Nederlandstalige website over dit waardevolle boek. 
https://groenkleurig.nl/bewust-duurzaam-leven/water-het-goedkoopste-medicijn-review/

Op pad met gort

 Af en toe onder de parasol, met een bak water om te drinken. En niet anders dan water, daarmee hou je het vol, met deze warme temperatuur.
Gisteren waren we "op pad in Oene'. Een prachtig evenement, langs diverse bedrijven, ateliers en musea.
Zelfs een kleine melkfabriek. We zagen een meisje, die al haar derde grote ijstoeter had weten te bemachtigen. Maar dat vond oma niet goed. Oh, wat leek het me heerlijk om daar eens langs te likken. 
Onze afspraak is alleen water drinken en geen lekkere zoetigheid. Of het daardoor komt dat we niet zoveel last van de warmte hebben, wie zal het zeggen? 
Op ons pad in Oene, liepen we in de aardbeientuin tegen een stand van een zuivelbedrijf uit Welsum aan, met allemaal lekkere zelfgemaakte zuivel. We hebben er van die heerlijke dikke  karnemelk gekocht. Die is ook dorstlessend. 
Met die karnemelk heb ik vanmorgen het zomer streekgerecht 'kruudmoes' maar eens weer gekookt.
De karnemelk proefde  heerlijk romig erdoor.
Gort is de stevige hap, de basis van het gerecht. Maar hoe gezond is gort nu eigenlijk?
Nou zo te lezen had men vroeger, toen gort veel meer gegeten werd, de vitamine preparaten niet zo nodig.

Zoete aardappel of bataat, koningskaars.

 Het komt door de regen dat ik nu binnen moet zitten. Er valt zoveel vocht naar beneden, dat je buiten  in een ommezientje doorweekt bent.
Vanmorgen vroeg was het even heerlijk werken in de tuin en ik heb er de ene na de andere emmer met planten op ongewenste plekken van af gewied.  
In het vroege voorjaar had ik zonder enige kennis een halve zoete aardappel in de grond gepoot, om te kijken of het wat werd. Drie weken geleden stond er opeens een toefje boven de grond. Een beetje donker, mooi gevormd blad met ergens aan de rand een zelfde blad maar dan groen van kleur. Ik ben meteen gaan zoeken of het echt om de zoete aardappel ging of dat er iets anders op die plek was opgeschoten. Het was echt de zoete bataat, zo leerde ik. De plant heet ook bataat. Leuke naam! Van lagere temperaturen dan 18 graden C houd de plant niet en ook niet van veel regen. Ondanks dat ik dat niet in de gaten had, is het gewas toch opgekomen. Ik heb er maar gauw een grote stolp, die aan de bovenkant met een schroefdop open kan, overheen gedaan, bij kou regen . Nu schuilt de bataat onder de stolp voor de regen. Onze dochter, die in Israël, het land van melk en honing,  gewoond heeft, haalde ze in grote aantallen uit haar tuin. Zelf had ze ze niet gepoot, Dat hadden de vorige bewoners nog gedaan. Zij oogstte de knollen voor het tweede keer. 

Nog een opmerkelijke plant in de tuin, door een lengte van minstens drie meter, is de Koningskaars, met meerder vertakkingen. We hebben ieder jaar wel koningskaarsen in de tuin en lange ook, maar deze doet het wel extreem goed.

Petroleumstellen

Waar moet je opletten bij een impuls aankoop van een petroleumstel.

Drie petroleum stellen, heb ik vorig jaar weggegeven aan mensen die er bang voor waren, dat het dure gas, waarop ze kookten te prijzig zou worden.
Een groene driepits Beccon, ging mee met de dochter naar Schotland, voor haar cottage ver van de bewoonde wereld, waar ze geen gas, elektra, noch stromend water heeft.
Een driepits creme kleurige Haller en een grijs gewolkte tweepitter gingen naar andere familieleden.
Geen moment heb ik spijt gehad van het weggeven, ik had immers weer ruimte gewonnen.

Een paar weken terug, zag ik in een kringloopschuur 'voor het goede doel', een mooi gaaf, compleet, maar merkloos tweepits stelletje staan.  Ik bedacht me geen moment en kocht het dingetje voor € 3.95. Uitzonderlijk goedkoop. Er zat een bijna opgebrand stuk lont in, waar ik nog even mee kon uitproberen. Dat ging prima. Ik merkte wel dat het mechanisme om de lont hoger of lager te draaien niet erg meewerkte. 

Voor twee nieuwe lonten ging ik naar Elburg, 

https://www.eefenco.nl/producten-kwaliteit-van-vroeger

De kosten €2.50 per stuk. Ik kreeg goede raad mee. Eerst de lonten een tijdje in de olie leggen en dan in de houders doen. Dat zou minder walm geven. Dat heb ik gedaan. Maar met geen mogelijkheid kon ik de lonten daarna in de houders krijgen. Er zat roest op het mechanisme en de tandjes kregen geen vat op het lont. Aan de andere kant van de tandjes, zaten vastgeroeste ronde spijltjes en die draaiden niet mee, Wat ik ook probeerde, het lukte niet.
Ik wist dat de snuffelhal in Elspeet nogal gespecialiseerd is in dat soort nostalgische apparaten. En ja hoor. De meeste waren één pits, maar er stond ook een gave tweepitter tussen. Er was wel een knopje af, maar de wieltjes draaiden wel en ook het bovenste rooster ontbrak. Bij veel oliestellen ontbreekt het bovenste rooster, dat is van gietijzer en valt door de brosheid van het materiaal gauw stuk. Met weinig moeite, zouden in dit apparaatje, nieuwe lonten gedraaid kunnen worden en het rooster van de ene zou ik op de andere kunnen leggen. De prijs was € 15.00. Maar.... er stond er eentje naast me, die het met de aankoop niet eens was. Onder het motto: 'bezit van de zaak, eind van  vermaak', ging de aankoop niet door. De verkoper gaf nog het advies om de verroeste onderdelen in de petroleum te leggen. De brandstof 'Farmlight lampenolie', werd me aanbevolen door iemand anders. Bij Eef en Co verkopen ze nog een betere, de beste kwaliteit, maar die is ook duurder. Het hele zaakje heeft het weekend in de olie gelegen en vanmorgen was het mechanisme van één pit los, voor de andere heb ik tussen het gereedschap een busje kruipolie gevonden en dat erop gespoten. Hopelijk is die morgen ook los. 
De bedoeling is om de equipage buiten te gebruiken. Oliestellen walmen altijd een beetje en de keuken muren en plafonds worden er grauw van.

Vroeger werd er met de grote schoonmaak, elke één tot twee jaar, witkalk op de muren gestreken en het was weer netjes. Maar dat gaat in deze tijd niet meer zo. Er zit een tankje met brandbaar petroleum onder het toestel. Bij brand, zand erover en geen water. 

 

Myrrhis odorata (Sweet cicely) rond een Schotse cottage

 Vanmorgen heeft het hier gestortregend. Regenwatertonnen zitten nu weer propvol. We kunnen weer spoelen en wassen, dweilen en schrobben, zonder een aanslag te hoeven doen op het kostbare leidingwater. Zeker niet alleen, omdat de prijs een paar cent verhoogd wordt, het mooie schone water is hier al eeuwen geleden als regen gevallen. Geleidelijk diep in de bodem gezakt en door de stroming door zand en steen naar beneden goed gefilterd tot mooi schoon drinkwater, dat nu opgepompt kan worden door het waterleiding bedrijf. Wij zijn er graag heel zuinig op. We hebben respect voor water. Mijn vader heeft me dat bijgebracht.
Mijn ouders hadden een boerderij en het water werd opgepompt uit de wel. We moesten er zuinig op zijn. Lieten we de kraan zinloos of hard stromen en Pa zag dat, kwam hij erbij en draaide de kraan dicht. 'Laat dat mooie schone water niet zomaar wegstromen', zei hij dan.
Vrijdag zat onze keukenafvoer verstopt. Met de waterstofzuiger heb ik de prut eruit gezogen, via het putje in de gootsteenbak. 
Na de rijke regenval van vanmorgen, heb ik er een paar emmers regenwater doorheen laten stromen. De afvoer liep weer als een machinetje.
Op dit moment schijnt de zon, hopelijk droogt de nattigheid snel een beetje op.

Vorig week kregen we een app van de dochter, die bij haar property met een bouwvallige cottage erop, ergens ver van de bewoonde wereld in Schotland, stond te genieten van een heerlijke frisse kruidengeur. 
'Zo te zien heb jij die kruiden ook in de tuin, ik word zo blij van die geur, mijn hele huis ruikt ernaar'. schreef ze. 'Maar ik durf het niet goed aan om ze te eten'.
Ik heb haar toen uitgelegd, dat als het kruid naar anijs rook bij kneuzing, ze het gerust kon eten.
Een fijne geur doet een mens zeker ook heel goed. Dus daarvoor kun je de bladeren al plukken en in huis hangen.
Nadat ze de geurproef genomen had, beaamde ze dat de plant sterk naar anijs rook.
Hoe het kruid bij haar cottage beland is wist ze niet.
Sweet Cicely (Myrrhis odorata) heet de plant in het Engels.
Ze was erg enthousiast en ze zou een stuk wortel uitgraven, om die bij haar appartement in de stad Edinburgh te herplanten. 

Uitzicht vanuit de cottage.
Weilanden gaan naadloos over in heidevelden.

Om de geur alleen al is het de moeite waard, maar het erg gezonde kruid is ook lekker door soep, salade en ander eten. Je kunt ermee zoeten. Zelf kook ik een tak mee door rabarber en andere zurige producten, waar een hoeveelheid suiker aan toegevoegd moet worden, het bespaard de helft aan suiker. En weer het gaat niet om de centen, maar zoveel suiker toevoegen is niet gezond.
Verder heeft de plant nog een verrassing. Behalve de gezondheidsvoordelen en de geur kun je er ook fijne likeur van maken.
Hier een aardig artikel over Sweet cicely. 

Melk- kruudmoes heerlijk en gezond gegeten

 Vanmorgen vroeg zag ik dat het hard nodig was om de tuin  eens onderhanden te nemen. Als de kinderen komen om Moederdag te vieren, zouden ze onmiddellijk zien dat wij het werk niet erg best meer aankunnen en dat willen we voorkomen. :-). Het wieden vlotte ongekend. De gft afvalcontainer ging mudvol aan de weg. 
Om half elf bedacht ik dat ik nog niets had geregeld voor de warme maaltijd, die we meestal tussen twaalf - en één uur gebruiken. 
De roomse kervel (Myrrhis odorata) stond er prachtig bij en het leek me een goed idee om een pan met melk- of kruudmoes te koken. (Hier het recept).   Maar ik had geen gort in de week gezet en ook geen worstje uit de diepvries gehaald. Mans wenst dat er een klein en fijn stukje verse worst of harde worst doorheen gekookt wordt voor de ziltige smaak, die prettig combineert met het zoet van de rozijnen. De smaken moeten 'trouwen" met elkaar, door samen te koken. Beter voor de smaak is nog om het gerecht een paar uur te laten staan of de volgende dag te eten. 

In de voorraadkast stond parelgort, die heb ik toen maar goed afgespoeld, in een pan gedaan en met royaal water aan kook gebracht. Het lukte, met ongeveer drie kwartier was de gort gaar en het bevroren verse worstje erin ook. Het was een gok, maar van nu en voortaan weet ik dat weken van parelgort niet heel nodig is. Die parelgort had ik gekocht bij de gezondheidswinkel. 
De halve liter boeren-karnemelk had ik meteen, toen de gedachte door me heen schoot om dit gerecht te koken, uit de koelkast gezet, om op kamertemperatuur te komen. 
Behalve de kervel, citroenmelisse en witte munt had ik ook zevenblad (hanenpoten) geplukt en het blad mee gehakt in het kruidenmengsel. Op het eind van het kookproces ging dit mengsel (moes) erbij in de pan. 
Na het toevoegen van de kruiden was het spannend om de karnemelk ongeschift door de warme brij te gieten, maar dat lukte door heel goed te roeren. Bieslook kan er rauw bij gegeten worden.
Het gerecht was verrukkelijk. 

Geniet van dit eeuwenoude, gezonde gerecht.

Een eeuwenoud streekgerecht met Myrrhis odorato ( roomse kervel) als één van de hoofdbestanddelen.

In de steek ( Veluwe, IJsselstreek, Overijssel)  bekend onder de naam kruudmoes of melkmoes. 

In onze woonplaats, is de naam; melkmoes gangbaar.

Het gerecht is heel gezond en smakelijk door de kruiden met karnemelk en gort. 
Het kan met een worst erin gegeten worden, maar het kan ook goed zonder. 

Het recept voor 4 pers.

0,6 ltr. water. 220 gr. gewone (parel) gort. Kan zelfs met kant en klaar gekochte gortepap.	die moet een nacht weken.
Harde worst of rookworst, of spek.	Vlees hoeft er niet in.
300gr. Rozijnen en krenten.	Op het laatst meekoken.
1 liter karnemelk. Zure room mespuntje zout	Lekker is boerenkarnemelk. Niet meekoken. Iets zure room of roomboter is lekker, maar hoeft niet.

Kook de gort en eventueel de worst  in ruim water. De gort zwelt. Het is de bedoeling dat het een soort dikke maaltijdsoep wordt.

Reken erop dat er ook nog een behoorlijke scheut karnemelk bij komt.

Misschien iets zout toevoegen, vooral als er geen vlees bij gegeten wordt.

Op het laatst de fijngesneden kruiden ( zie hieronder) toevoegen en heel even mee laten opwarmen.

Het gerecht kan ruim van te voren gekookt worden, want het hoeft niet persé warm te zijn.

De karnemelk kan zonder risico op schiften, bij de afgekoelde substantie gedaan worden. Moet het toch vanwege de haast door de hete brij geroerd worden, zorg dan dat de karnemelk op kamertemperatuur is, er langzaam gietend en snel roerend aan toegevoegd wordt.

Bepaal zelf de dikte, door er meer of minder bij te gieten. ( karnemelk en /of water)

De kruiden.

Veel kervel (Myrrhis odorata). = essentieel. (± 6-8 grote takken)

En verder, kruiden; afhankelijk wat er in de tuin groeit.

Zelf heb ik op dit ogenblik wat citroenmelisse en bieslook in de tuin

Verder kan er nog door:. 

Bieslook

Kruizemunt e.a. muntsoorten.

Salie.

Peterselie.

Citroenmelisse.

Tijm.

Komkommerkruid.

Zwarte bessenblad.

Basilicum.

Dille.

Venkel.

Brandneteltoppen.

Bieslook, fijn gesnipperd op het bord. Iets kaneel is niet origineel, maar wel lekker en heel gezond.
Bruine bonen, heel soms in bepaalde streken werden er ook bruine bonen aan toegevoegd.

Het recept is erg plooibaar. 

Omdat vroeger in het prille voorjaar niet over verse groentes beschikt kon worden, was deze vroeg uitlopende kervelsoort een welkome verschijning in de kruidentuin. Vanwege het hoge vitamine C gehalte, voorkwam men door het eten van het kruid, de gevreesde scheurbuik. Naarmate er meer kruiden bovengronds verschenen, werd het recept steeds rijker.

Door de eeuwen heen heeft elke generatie er wel iets aan veranderd. 

Denk maar niet dat mijn voormoeders basilicum in hun tuintje verbouwden, maar ik vind het lekker erdoor.

Ze deden er grote rozijnen met pit in. Die zijn nu niet meer te koop. 

De laatste keer dat ik het gerecht kookte, had ik er een restje witte bonen in tomatensaus van de vorige dag door heen geroerd, waar weer bonenkruid, karwijzaad en kardemom aan toegevoegd waren. Het smaakte heerlijk. Bruine bonen erdoor vind ik niet lekker, vanwege de harde bast. Het is dus een gerecht om naar eigen smaak te plooien. Altijd lekker, of het nu warm, lauw of koud gegeten wordt. Gemakkelijk de vorige dag te bereiden. Men beweerd zelfs dat, als het een nacht over staat, de smaak nog meer tot zijn recht komt.
Zelfs dan kan men het voorzichtig weer (iets) opwarmen of gewoon koud eten.

Kant en klaar gekochte gortepap kan, indien gewenst,  opgewarmd worden. Kruiden fijn snijden en samen met de gewassen en gewelde rozijnen, even blancheren ik kokend water.

Trappen, werken en in de bloei.

 Het werk wacht wel even, dachten we vanmorgen vroeg, toen we het weerbericht bekeken. Eerst maar eens naar buiten op de fiets, de prachtig uitlopende natuur in. Dit is onze enige kans vandaag om een zonnige en droge tocht te maken, door de bossen. Die trip ging vanaf ons huis, over binnendoor weggetjes en fietspaden. Het waaide nogal, maar in de luwte van de bomen, merk je veel minder van de wind. We fietsten het dorp uit over het betonnen fietspad naar de Zandenplas, onder het snelwegviaduct door naar de Waskolk. Vandaar naar Nieuw Soerel (camping ANWB) en terug naar Nunspeet langs de Eperweg, die om de één of andere reden voor het doorgaand autoverkeer steeds maar afgesloten is. Heerlijk een uurtje genieten van de pittige morgenlucht en het fris uitlopende jong groen van de bomen. 

Weer thuis aangekomen, ben ik meteen de tuin ingedoken, om voor de regen nog zoveel mogelijk te doen. Ook dat is aardig gelukt. Tegen elf uur vielen de eerste druppels. Maar vanmiddag ging het echt hard regenen. De lege regenton, die ik vanmorgen had schoongemaakt, stroomt nu een paar uur later weer over. Fijn voor doorspoelen van de wc, het doen van de was en voor de schoonmaak. Regenwater is heerlijk zacht, er hoeft weinig tot geen schoonmaakmiddel bij. De was doe ik wel met iets azijn en soda en op 95 graden voor de "witte was". 

Driekleur viooltjes (Viola tricolor)

Stinkende gouwe.

De eerste Myrrhis odorata bloem.

Eerste bloemen in het jonge seringen boompje.

 

Ik had gedacht in een gat te zullen vallen na een mooie stille week, vorige week en na hele fijne Paasdagen.
Maar vanmorgen was er zoveel werk te doen dat ik niet wist hoe ik dat allemaal in één morgen kon afkrijgen. Eerst heb ik maar een partij van dat werk verzet en daarna ben ik de fiets opgestapt om een uurtje te fietsen. Het was er ideaal weer voor en vanmiddag gaat het naar verwachting regenen. Ik wist dat de krentenbomen in de bossen, bijna of helemaal in bloei zouden staan.  Dat geeft een prachtige aanblik, alsof een witte sluier door de bomen hangt. En de witte bloesems begonnen inderdaad los te komen. Een mooie rit langs de Waskolk. Af en toe met de fiets aan de hand, vanwege het mulle zand. Maar die mulheid valt nu erg mee, omdat er zoveel regen is gevallen. Ook de Waskolk was een grote plas geworden. 
Ik besefte dat ik daar alleen stond in stille eenzaamheid. Het landschap heb ik even op me inlaten werken. Die goede oude tijd toen schepers hun schapen wasten in de kolk, de dag voor ze geschoren werden, toen huisvrouwen er hun was spoelden. Met volgeladen kruiwagens sukkelden ze kilometers over de heidepaadjes en als het karwei gedaan was weer terug. Als ik de route loop met een wandelapp geeft de teller acht kilometer aan voor heen en terug. Ik voel me bevoorrecht met een wasmachine. 

Vanmiddag was het tijd om aardappels te poten. De regen bleef nog even weg en de zon scheen. We hebben elkaar geholpen om de bolletjes in kuiltjes in de grond te leggen. Volgens mijn man zijn het Frieslanders. Toen de klus geklaard was kwam de regen. War aardappels poten betreft zijn we er nog niet, We hopen morgen verder te gaan met een ander soort.